‘…yolculuklar en iyi okuldur.’

Jean Paul Sartre- Bulantı

Yolculukların en çok beğendiğim yanı bol bol kitap okuyabilmektir. Hele uzun uçak seyahatleri… Zaten başka bir faaliyet şansınız da yoktur. Yol boyunca ya uyuklayacak ya film seyredecek, müzik dinleyecek, ya da kitap okuyacaksınız. Bu yönüyle Sartre’nin hatırlattığı gibi yolculuğun girizgahında bile bir okulun kapısından içeri girersiniz böylece.

Yirminci yüzyılın önde gelen aydınlarından 1905 Paris doğumlu J. P. Sartre, yolculukları okula benzetme konusunda tamamen haklı. Öyle ki Sartre; romanları, oyunları ve düşünce yazılarıyla varoluşçuluk düşüncesini olduğu kadar bütün bir yüzyılı derinden etkilemiş ve kendisine verilen Nobel ödülünü reddetmiş bir aydındır da aynı zamanda.

Evet, yolculuklar bir bakıma okul gibidir. Her gittiğiniz yerde yeni bir kitabın sayfalarından içeri girer; kitabı okumaz, adeta yaşarsınız içindekileri. Kelime ve cümleleri hayalinizde birbirine eklemlemek yerine, o kelime ve cümlelerin kendisi olursunuz bir bakıma. Gezdiğiniz yerler ve gördükleriniz karşısında hayretler içerisinde kalırsınız. Böylece hafızanızda oluşan canlı anekdotlarla sürekli eğitilirsiniz. Buna rağmen bilirsiniz ki; yol uzun fakat menzil yakındır.

Özellikle farklı ülke ve kültürlerle tanışmanız, zihin dünyanızda yeni pencerelerin açılmasına vesile olur. Her lisanın bir insan olduğu ve her kültürün bir medeniyet olduğu ayırdına varırsınız böylece. Bir uygarlıktan ötekine geçerken yüzyılların tecrübesini heybenize doldurursunuz.

Yol boyunca gördükleriniz bilinçaltınıza fotoğraflanır. Hayalleriniz somutlaşarak önünüze konur. Fikirleriniz şahlanıp boy atar geleceğe. Dünya küçük bir köy haline gelir hafızanızda. Ve siz de o köy de küçük bir müdavim…

Yolculukların bir önemli hasılatı da; yol arkadaşlığıdır. Eskiler boşuna dememiş; ‘evvel refik, badel tarik…’ yani önce yoldaş, sonra yol… Dosdoğru yolda birlikte yürünecek sağlam dostlara ve dostluklara ihtiyaç hisseder insan. Doğru yola, emin insanlarla yola çıkılmalı. Yoksa yolun sonu hüsran olabilir.

Öyle ki bir insanı en iyi tanımanın yolu-yordamı da yolculuklar değil midir? Yıllarca arkadaş olduğunuz biriyle çıktığınız yolda onu daha yakından tanıma fırsatı oluşur. Tüm çıplaklığıyla karşınızdakini tanır, onunla bütünleşir veya uzaklaşırsınız. Evet böyle bir imkân da sunar bize yolculuklar.

Yolculuklar yorucudur ama bereketlidir. Zahmet olmadan rahmet de olmuyor çünkü. Nihayetinde yol boyunca yorulur ama zihninizdeki ağırlıklardan kurtularak yaşam serüveninize devam edersiniz.

ŞEHRİN RUHU

Bir şehir ile ilgili duygu ve gözlemlerinizi yazmak için oradan uzaklaşmak gerekir belki de. İçinde iken o şehri yakından tanıyamıyorsunuz her nedense. Kentin fotoğrafını tam okuyabilmek için oradan uzaklaşmanız kaçınılmazdır. Değilse yıllardır yaşadığım İstanbul ile ilgili tek bir cümle kuramayışımı nasıl açıklayabilirim?

Öyle ki şehir hem mekanları hem de içinde yaşayan insanları ile bir bütündür. Bu nedenle her şehrin kendine özgü bir tarzı, kendince oluşmuş bir üslubu vardır. Yılların biriktire biriktire oluşturmuş olduğu şehrin hafızasıdır bir bakıma şehri anlamlı kılan. Bu nedenle bir şehri tanımaya çalışırken geçmişine de uzanmak lazım. Bir parça yaşadığı hadiseleri anımsamak ve yaşamak lazım ki; o şehre dokunabilesiniz. Aksi taktirde avuçlarınızda ruhsuz bir fotoğraftan başka bir şey kalmaz. Tıpkı bir insanın kişiliğini oluşturan çocukluk ve gençlik dönemlerinde yaşadıkları gibi.

Şehre her dokunuşunuzda yeni his ve tatlarla karşılaşmanız kaçınılmazdır. Çünkü şehir de bir canlı gibi sürekli bir gelişim-değişim ve de başkalaşım yaşar. O nedenle şehirle ilgili yargılarınıza nokta koymadan yola devam etmekte fayda vardır. Gözlemlerinizi yenilemeniz şehir fotoğrafını zihninizde daha da netleştirir ve daha önce yakalayamadığınız detaylar yakalamanıza vesile olabilir. Söz konusu yeni farkındalık her zaman müspet olmaz, zaman zaman menfi kareler yakalamanız da olasıdır hiç şüphesiz.

Evet, yolculuk bir okul gibidir. Özellikle de yolculukta bulunduğunuz şehirlere ön hazırlık bağlamında bulunmaz bir fırsattır bu okul.