Su Rüsum Pulları

Makaleler

Paylaş:

Su Rüsum Pulları

Osmanlı döneminde İstanbul’da su membalarının temizliğine çok önem verilirdi. Öyle ki su membaları bu amaçla 15 günde bir kontrol edilirdi.

İstanbul’da Ayazma, Büyükdere, Küçük Çamlıca, Göztepe, Hünkar, İmrahor, Kanlıkavak, Kayışdağı, Karakulak, Keçe, Kirazlı, , Taşdelen… bu memba kaynaklarından bir kısmıdır.

Yüzyılın ortalarından başlayarak Cumhuriyet dönemine kadar sözkonusu su membalarının başında ise pul memurları bulundurulurdu.

Pul memurları membalardan sularını fıçılara dolduran sucuları denetliyorlardı.

Bu denetleme daha çok temizlik-hijyen amaçlıydı. Bir nevi suyun kaplara temiz ellerle yapılıp yapılmadığı ve su kaplarının temizliği kontrol edilirdi.

Böylece temizlik kontrolünden geçen kap, fıçı, damacanaların kapaklarının üzerine SU RÜSUM PULLARI yapıştırılır ve akabinde mühürlenirdi. Su rüsum pulları Sultan Abdülmecit döneminden (1858) başlayarak gelir elde etme amacıyla basılan Fiskal Pullarının bir çeşididir.

Su Rüsum Pulları 19. Yüzyılın ortalarından başlayarak Cumhuriyet dönemine kadar haftanın her günü için ayrı renklerde basılır ve o günün tarihi ile su kabına yapıştırılırdı.

Örneğin su rüsum pulları pazartesi için gül rengi, salı günü için sarı, çarşamba günü için yeşil, perşembe günü için mavi, cuma günü için beyaz, cumartesi günü için mor, pazar günü için kahverengi kağıtlara basılırdı.

Su rüsum pullarının bedeli su tüketicilerinden değil, su dağıtıcılarından tahsil edilirdi ve geliri belediyelere bırakılırdı.

1859 yılında Şehremaneti Nizamnamesi’nin yayınlamasının akabinde belediyeler yaptıkları hizmetlerinin karşılığında bedel almaya başlamış ve ilk defa Su rüsum pulları bedelleri ise 1868 yılında tahsil edilmeye başlanmıştır.

Damgasız veya pulsuz kaplarda taşınan sular sağlıklı kabul edilmediği gibi sorumluluk su satıcılarına aitti.

Su pulları ilk dönemlerde Osmanlıca basılmış ancak daha sonraki dönemlerde değişik ebatlardaki ve aynı pul üzerinde farklı dillerle de basılmıştır.

Mesela 1873 su pulları 51×41 mm ebatlarında ve 20 para değerindeydi. Pulun en üstünde Osmanlıca “rüsumat”, altta ortada “şehremaneti”, sağında “1 fıçı”, solunda “20 para”, üçüncü satırda su kaynağının adı “kayışdağı suları”, en alt satırda ise “saat” ve “tarih” yazardı.